Hấp hối
Là những hiện tượng phát sinh dần dần trong quá trình sự sống sắp đến giai đoạn kết thúc; thời gian phát sinh dài ngắn có liên quan đến các cơ quan cơ thể suy kiệt nhanh chậm, người lâm chung sẽ dần mất đi năng lực hoạt động cơ thể, từ từ không thể tiếp xúc với thế giới bên ngoài.
Các hiện tượng hấp hối không nhất thiết sẽ xuất hiện đồng thời ở tất cả mọi người, có những hiện tượng có thể không xuất hiện, những hiện tượng sau đây chỉ giúp bạn tham khảo, nếu có thắc mặc có thể hỏi thêm nhân viên Y tế.
Triệu chứng và hiện tượng của lâm chung
- Bề ngoài: Suy nhược nghiêm trọng, thiếu dinh dưỡng, da toàn thân thiếu sáng thâm đen, mềm, không có đàn hồi, phần đầu của chân tay bắt đầu trắng bệch lạnh toát tùy theo hơi thở suy giảm, màu móng tay và môi thâm tím, có lúc ra mồ hôi hoặc ra nhiều mồ hôi.
- Hơi thở: Hơi thở ngắn nông dần, không đều nhịp hoặc không theo nhịp nông sâu, hơi thở tạm ngừng 10~30 giây. Thở bằng miệng, thở mấy nhịp rồi ngừng một lúc, đây là chỉ tiêu quan trọng trước khi người bệnh lâm chung.
- Tiếng lách cách khi hấp hối: Do cơ cổ họng mất sức, ho khạc chất bài tiết của vòm miệng ở phần sau họng hoặc chất tiết phần phổi tăng lên, khi thở tạo nên tiếng lách cash giống âm thanh của đờm.
- Mạch: Yếu, nhanh hoặc không dều nhịp hơn bình thường, lúc có lúc không, dùng sức kiểm tra càng không thấy được số nhịp mạch.
- Thị giác: Thị lực mờ dần, ánh mắt đờ đẫn không tập trung, mắt nhìn về phía trước.
- Thính giác: Thính lực mất đi chậm nhất, có thể nghe thấy nhưng không nhất định trả lời hoặc đạp lại, do đó vẫn cần nói chuyện nhẹ nhàng với họ.
- Vị giác: Miệng khô, miệng đắng, thay đổi vị giác, mẫn cảm, khó nuốt, gốc lưỡi nóng rát, dễ mọc rêu lưỡi, viêm mép và nứt nẻ môi, do năng lực nuốt thoái hóa, chán ăn hoặc từ chối ăn uống.
- Ý thức: Phần lớn mọi người đếu có ý thức rõ ràng nhưng đại đa số nhắm mắt nghỉ ngơi hoặc ngủ, một số người có hiện tượng mê sảng, tự nói chuyện một mình, ánh mắt trống rỗng, nói chuyện với không khí, nói chuyện với người thân qua đời, đề cập đến những việc hoặc người bình thường quan tâm, hai tay bắt lấy không trung hoặc vẫy tay, trường hợp nghiêm trọng thì đứng ngồi bất an, thậm chí hò hét v.v…
- Giấc ngủ: Ngoài đối thoại, hoạt động cơ bản như đại tiểu tiện ra, thời gian còn lại đều nhắm mắt nghỉ hoặc ngủ.
- Tiểu tiện: Ít đi tiểu và màu tiểu sẫm, 1 ngày 1 lần hoặc 2 ngày 1 lần, có thể có hiện tượng đái dầm.
- Ăn uống: Do chức năng của các cơ quan trên cơ thể ngày càng suy kiệt, do đó ăn uống ít, thậm chí không muốn ăn.
- Đau nhức: Một số người có hiện tượng thay đổi đau nhức, đại đa số giảm bớt đau nhức hoặc không đau, những có một số người đau ran toàn thân.
- Nhận biết lâm chung: Người bệnh sẽ biết mình sắp chết, nói mình chuẩn bị ra đi.
Phương thức chăm sóc
- Chăm sóc sức khỏe:
- Duy trì vệ sinh cơ thể nói chung, do thở bằng miệng nên miệng dễ khô, tăng cường vệ sinh và giữ ẩm cho vòm miệng, cũng có thể dùng khăn ướt đắp lên vòm miệng, và dùng son dưỡng môi.
- Duy trì da sáng mềm: Quần áo cần thẳng thớm, lật người từng giờ, phòng ngừa khô nứt da và mọc mụn.
- Phòng chống mùi hôi: Tăng cường vệ sinh cơ thể, nhất là bộ phận tiết niệu, nếp nhăn trên da và vết thương, khi không khí có mùi hôi thì có thể dùng tinh chất dầu thơm, hương trầm, chất khử mùi.
- An toàn: Do ý thức không rõ ràng, cần phòng ngừa tai nạn và vấp ngã.
- Không thể kiểm soát đại tiểu tiện: Sử dụng bỉm và kiểm tra định kỳ cũng như tahy mới và vệ sinh phần mông.
- Chăm sóc tâm lý, xã hội, tâm linh:
- Phải tôn trọng quyết định của người bệnh, và toàn lực hỗ trợ giảm trừ đau nhức và điều trị, đại đa số mọi người đều có thể qua đời không đau và an tường.
- Người lâm chung do cơ quan trên có thể suy kiệt không thể nuốt hoặc không muốn ăn, điều này cho thấy người bệnh mất đi chức năng nuốt và hấp thụ, không được cưỡng ép họ ăn hoặc dùng ống thông dạ dày, để tránh tăng thêm gánh nặng cho người lâm chung.
- Thái độ người chăm sóc cần ôn hòa, bình tĩnh, có thể giảm bớt nỗi bất an của người bệnh và người nhà.
- Khi người nhà hoặc bạn bè đến thăm, có thể nói nhỏ cho họ biết ai đến thăm, không được co kéo người bệnh hoặc yêu cầu người bệnh trả lời câu hỏi.
- Nếu người nhà hoặc bạn bè đau buồn, có thể giải tỏa bên ngoài phòng, không được khóc lóc bên cạnh người bệnh ảnh hưởng tâm trạng của họ.
- Tránh nói chuyện riêng hoặc âm thanh kích thích bên cạnh người bệnh, có thể mở nhạc nhẹ nhàng mà người bệnh yêu thích hoặc âm nhạc tôn giáo, danh hiệu Phật.
- Duy trì ánh sáng nhẹ nhàng trong phòng, có thể để một cây đèn nhỏ vào ban đêm.
- Âm thanh lách cách khi hấp hối, có thể thay đổi tư thế như nằm nghiêng hoặc độ cao của cổ vai có thể cải thiện lượng âm thanh, nếu không có đờm thì không cần hút đờm, bởi vì như thế chỉ tang thêm đau khổ cho người bệnh.
- Khẳng định những cống hiến và thành tựu của người bệnh cả đời dành cho gia đình, người thân, bạn bè, công việc.
- Nhắc họ thân tâm thả lỏng, không cần lo lắng, có mọi người cùng ở bên cạnh.
- Nếu có tín ngưỡng tôn giáo, ví dụ như Phật giáo: Niệm Phật. Cơ Đốc giáo và Thiên Chúa giáo: Cầu nguyện, hát Thánh ca hỗ trợ người bệnh bình tĩnh.
- Nếu cần thiết, có thể mời bậc trưởng bối kính trọng, nhân viên tôn giáo hỗ trợ nói ra những điều sảm hối, và cho cơ hội tha thứ.
Làm thế nào để phán đoán không còn dấu hiệu sự sống (chết)?
- Mạch nhịp (mạch cổ tay, động mạch cổ) hoặc ghé tai nghe nhịp tim ngực trái, nếu không đủ lượng thì nghĩa là không có nhịp tim.
- Hơi thở: Đặt một mảnh giấy ăn lên trước mũi quan sát, giấy ăn rủ xuống không động đậy nghĩa là không có hơi thở, hoặc đặt gương trước mũi vài phút, mà không có khí nước thì nghĩa là không có hơi thở.
- Đồng tử: Dùng đèn pin soi vào mắt, đồng tử mở rộng không có phản ứng thì nghĩa là đã chết.
- Nếu không thể xác định, sau 3 phút làm lại động tác (1) ~ (3).